بیماری های خوش خیم پستان را بیشتر بشناسید.

وقتی صحبت از توده و کیست در پستان می شود بیشتر خانم ها می ترسند که نکنه دچار سرطان پستان شده اند، اما باید بدانید که همه توده های پستان بیماری های بدخیم نیستند. توده ها یا غدد خوش خیم یا غیر سرطانی تغییراتی هستند که ممکن است در هر نقطه ای از بافت پستان ایجاد شوند و بروز پیدا کنند.

این توده ها ممکن است به دلایل متعددی ایجاد شوند. خوش بختانه اغلب این توده ها ماهیت سرطانی ندارند و قابل درمان هستند. تنها 20 درصد از کل توده های پستانی ممکن است سرطانی باشند. تشخیص نوع توده پستانی تنها توسط پزشک و با انجام معاینات فیزیکی، سونوگرافی پستان و ماموگرافی قابل انجام است. با این که بیماری های خوش خیم پستان، سرطانی نیستند اما می توانند احتمال بروز سرطان پستان را در نهایت افزایش دهند. در این مقاله به بررسی توده های خوش خیم پستان می پردازیم.

بیماریهای خوش خیم پستان کدامند؟

بیماری های خوش خیم سرطان پستان به سه دسته تقسیم می شوند:

1. بدون ریسک
2. همراه با ریسک جزئی
3. همراه با ریسک متوسط

بنای این تقسیم بندی احتمال بروز سرطان پستان است. تنوع توده هایی که ممکن است در پستان خانم ها ایجاد شود زیاد است. در صورتی که احتمال بروز سرطان پستان متوسط باشد، توصیه می شود به طور مرتب نسبت به انجام تست های غربالگری سرطان سینه، ماموگرافی و یا دیگر تست های تصویربرداری مانند اولتراسوند اقدام شود.

غدد خوش خیم پستان چه ویژگی هایی دارند؟

• به بافت زیر و بافت اطرافش نچسبیده اند و موقع خودآزمایی حرکت می کنند.
• باعث تغییر زیاد در حالت پستان و نوک پستان نمی شوند.
• باعث تورم و درد غدد لنفاوی نمی شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

هر زمان که در خودآزمایی، توده ای در پستان حس کردید و همچنین در صورت داشتن توده در خودآزمایی ها متوجه شدید که توده اندازه و سایزش تغییر کرده حتما باید به دکتر مراجعه کنید.

انواع توده های خوش خیم پستان

• کیست
• فیبروآدنوم 
• گالاکتوسل
• نکروز چربی
• فیبروکیستیک سینه
• توده های ناشی از التهاب و عفونت

یک مقطعی ممکن است این توده ها علائمی مثل سرطان پستان داشته باشند بنابراین تشخیص و درمانشان مهم است.

نکروز چربی چیست؟

نکروز چربی توده ای بدون درد، منسجم و گرد است که در نتیجه آسیب دیدن بافت های چربی در پستان ایجاد می شود. معمولاً در زنانی شایع تر است که سینه های بسیار بزرگی دارند و یا دچار کبودی یا ضربه در ناحیه پستان خود شده اند. علاوه بر این، نکروز چربی ممکن است به سبب انجام لامپکتومی یا پرتودرمانی جهت درمان سرطان پستان ایجاد شود.
برای صحت اطمینان از وجود نکروز چربی، معمولاً پزشک این توده ها را در طول چرخه قاعدگی زیر نظر می گیرد و قبل از تصمیم گیری در خصوص خارج کردن یا نکردن آن از طریق جراحی، انجام ماموگرافی سینه را توصیه می کند. نکروز چربی ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی دهد و کاملاً بیخطر است.

فیبروآدنوم:

فیبروآدنوما یا فایبروآدنومای پستان (به انگلیسی: Fibroadenoma) از شایع ترین توده های خوش خیم پستان هستند که اغلب در سنین 20 تا 35 سالگی در زنان دیده می شود اما در نوجوانان نیز ممکن است دیده شود. به وجود آمدن فیبروآدنوم ها قبل از سن 25 سالگی بسیار شایع تر است و همواره موجب ترس و نگرانی های زیادی در افراد مبتلا می شود. چون سرطان پستان نیز به‌صورت توده ظهور می‌کند، پزشکان برای تشخیص احتمال وجود سرطان در بیماران پیر، نمونه‌برداری از بافت (بیوپسی) تجویز می‌کنند.

فیبروآدنوم ها در زنانی که در سنین یائسگی قرار دارند و درمان های هورمونی انجام می دهند در حال شیوع بیشتری هستند. به‌دلیل جابجا شدن توده در پستان، فیبروآدنوما گاهی موش پستان (به انگلیسی: breast mouse) نامیده می‌شود.

روش تشخیص و درمان فیبروآدنوم

فیبروآدنوم ها توده های بدون دردی هستند که ممکن است بافت پستان را سفت کنند، سایزهای متفاوتی دارند و می توانند در هر قسمتی از بافت پستان یافت شوند. برخلاف توده‌های متداول سرطان سینه، به راحتی در زیر پوست پستان حرکت می کنند و لبه‌های مشخص دارند. 

فیبروآدنوم مانند کیست ها به راحتی با معاینه فیزیکی توسط پزشک قابل تشخیص است و برای تشخیص دقیق تر آزمایش های مختلفی از جمله سونوگرافی و ماموگرافی انجام می شود. این توده های خوش خیم در خانم های جوان معمولاً نیازی به درمان ندارد اما در صورتی که به دلیل شیردهی یا بارداری اندازه این توده ها بزرگ شود و توده رو به پیشرفت و رشد باشد، اقدام درمانی جراحی مورد نیاز است.

اگر چه اغلب انواع فیبروآدنوم منجر به سرطان سینه نمی شوند، اما نوعی از فیبروآدنوم است که ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد به خصوص اگر فرد سابقه خانوادگی سرطان پستان داشته باشد.

کیست های ساده پستان:

از شایع ترین بیماری های خوش خیم پستان، کیست های ساده هستند که شیوع آن در جوانان بیشتر است. کیست ها در واقع کیسه های پر از آب هستند که در بافت های مختلف اعضای بدن ایجاد می شوند. بروز کیست های مختلف در زنان بسیار شایع است و از مهم ترین آن ها می توان به کیست های پستان و کیست های تخمدان اشاره کرد. مهمترین علت ایجاد کیست ها، تغییرات هورمونی و تجمع آب میان بافتی در یک ناحیه از بدن است. این عارضه معمولاً مشکل جدی برای زنان ایجاد نمی کند و بی خطر است. با این حال، عدم توجه به برخی از کیست ها می تواند سبب بروز مشکلات جدی تر مانند عفونت ها شود.

کیست ها معمولاً در سنین قاعدگی و در زنان بین 35 الی 50 سال به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می شود که با نزدیک شدن به سن یائسگی احتمال وقوع آن ها افزایش پیدا می کند. کیست های پستان به ندرت می توانند نشانه سرطان باشند و معمولاً به دلیل انسداد غده های تولید شیر در پستان ایجاد می شوند. 

روش های تشخیص و درمان کیست پستان

کیست پستان می تواند نرم یا سخت باشد و در صورت وقوع در نزدیکی سطح پستان قابل لمس و بافتی با دیواره های نرم و قابل انعطاف دارد. در صورتی که کیست در بخش های عمقی پستان به وجود آید بدلیل احاطه شدن توسط بافت های چربی پستان در هنگام لمس سخت تر به نظر می رسد.

کیست ها ممکن است در طول معاینه فیزیکی پستان ها توسط پزشک تشخیص داده شوند و برای اطمینان، پزشک سونوگرافی یا ماموگرافی پستان تجویز کند. اگر کیست ساده نباشد و توده یا مایع غیر شفاف در جداره آن وجود داشته باشد، روش های مختلفی برای درمان استفاده می شود. بدین شکل که از تحت نظر گرفتن بیمار آغاز می گردد و تا نمونه برداری و جراحی های متفاوت برای درمان بیماری اقدامات لازم طی می شود، لذا کیست های ساده به طور کلی از کیست های کمپلیکه و کمپلکس جدا می گردد.

در صورتی که توده قابل لمس و دردناک باشد، می توان از روش تشخیصی آسپرسیون با نیدل ظریف (FNA) استفاده کرد. در صورتی که در حین آسپرسیون مایع درون کیست ها تخلیه شود، پزشک از همین روش برای تخلیه سایر کیست ها نیز استفاده می کند. اغلب کیست ها نیازی به درمان ندارند مگر اینکه اندازه بزرگ آن ها سبب آزار بیش از حد و درد در ناحیه پستان شود. پزشک تنها با یک سوزن کوچک اقدام به تخلیه کیست های پستان می کند و اگر این توده های قابل لمس علی رغم تخلیه توسط سوزن، مجدد ایجاد شوند با روشی به نام ماموتومی این کیست ها را خارج می کنند.

هماتوم سینه چیست؟

هماتوم سینه در واقع تجمع خون در بافت پستان و زیر پوست پستان است که شبیه به کبودی های بزرگ روی سینه است. این توده به تنهایی سبب ایجاد سرطان نمی شود اما گاهی ممکن است سبب بروز عفونت، تب، تغییر رنگ پوست پستان و باقی گذاشتن اسکار (جای زخم) در بافت پستان شود که ظاهری شبیه به تومور پیدا می کند.
هماتوم سینه در ماموگرافی تشخیص داده می شود و گاهی اوقات ممکن است در سایر تصویربرداری های پستان با تومور سینه اشتباه گرفته شود.

علت هماتوم سینه چیست؟

هماتوم سینه می تواند فارغ از سن و یا وضعیت قاعدگی در هر فردی رخ دهد و علت اصلی آن ضربه یا تروما به پستان، انجام بیوپسی و جراحی های پستان است که عموماً نیازی به درمان ندارد و به مرور زمان از بین می رود، اما گاهی نیاز به مداخله جراحی است.

توده های فیبروکیستیک:

بیماری فیبروکیستیک که شایع ترین ضایعه پستان و شایع ترین یافته در سونوگرافی سینه است به کیست های متعدد و تغییرات فیبروزی در بافت سینه اشاره دارد که در اثر تحلیل طبیعی بافت پستان بوجود می آید. این کیست ها معمولا میکروسکوپی و غیر قابل لمس هستند و در 40 درصد خانم ها ایجاد می شوند. تغییرات فیبروکیستیک به صورت دو طرفه و خوش خیم بوده، در خانم های 55 – 35 ساله شایع تر است اما در سنین دیگر هم ممکن است دیده شود. اگر چه سینه های فیبروکیستیک خطرناک نیستند، این شرایط می تواند تشخیص سرطان پستان را مشکل تر کند. اما در صورت رد شدن بدخیمی، اهمیت چندانی ندارد و تنها به دلیل علائم آزاردهنده و نگرانی بیمار نیاز به درمان دارد.

آدنوزیس اسکلروز پستان چیست؟

آدنوز سینه یک غده خوش خیم غیر سرطانی در پستان است که در نتیجه بزرگ شدن غده های تولید کننده شیر و افزایش تراکم پستان ایجاد می شود. زمانی که نسبت لوبول ها و داکت های شیری در پستان در مقایسه با بافت چربی پستان بیش از حد شود، ممکن است بیماری آدنوزیس اسکلروز ایجاد شود. در بیماری آدنوزیس اسکلروز سینه، غده های شیری حاوی بافت زخم مانندی می شوند که شکلی شبیه به تومور پیدا می کنند.

تشخیص آدنوز سینه از طریق معاینه فیزیکی امکان پذیر نیست و برای انجام آزمایشات تکمیلی از ماموگرافی پستان و حتی نمونه برداری از بافت پستان استفاده می شود. آدنوزیس اسکلروز پستان محلی برای تجمع توده های کلسیمی سینه است و این توده ها در موارد بسیار اندکی با ایجاد سرطان سینه مرتبط است. آدنوز سینه معمولاً نیازی به درمان ندارد مگر اینکه علائم آن آزار دهنده باشد و سبب ایجاد دردهای مداوم در پستان شود.

گالاکتوسل چیست؟

گالاکتوسل (Galactocell) که به لاکتوکوئل(Lactocoyl) نیز معروف است، ضایعات خوش خیم پستان هستند که در اکثر مادران شیرده بعد از قطع دوره شیردهی مشاهده می شود. بدین ترتیب که مدتی پس از قطع شیردهی امکان دارد شیر در مجاری پستان باقی مانده و نتواند به سمت بیرون حرکت کند، راکد شده و در نتیجه انسداد غدد شیری ایجاد می شود. در این صورت گفته می شود، سینه دچار توده شیری یا کیست شیری شده است. گاهی نیز کارسینوم پستان موجب انسداد شده که در نهایت منجر به گالاکتوسل می شود. در صورت بروز این حالت، برای مشاهده کیست شیری از سونوگرافی و ماموگرافی استفاده می شود. محل تشکیل کیست های شیری معمولا در زیر ناحیه آرئول سینه می باشد.

بنابراین گالاکتوسل که تحت عنوان کیست های لاکتال (شیری) نیز شناخته می شود یک نوع کیست حاوی شیر است که معمولاً در غده های تولید شیر یافت می شود. این توده به تنهایی خطرناک نیست و ممکن است به مرور زمان برطرف شود اما گاهی نیز می تواند سبب بروز بیماری های ثانویه مانند آبسه و عفونت پستان شود. همچنین این کیست ها ممکن است دچار پارگی و بروز واکنش التهابی در پستان ها شوند.

گالاکتوسل ها معمولاً در صورت نیاز به درمان، به وسیله آسپرسیون با نیدل تخلیه می شوند و برای جلوگیری از بروز عفونت یا ماستیت پستان، پس از خارج کردن این کیست ها آنتی بیوتیک تجویز می شود. تحقیقات نشان می دهد بروز گالاکتوسل ممکن است با مصرف قرص های پیشگیری از بارداری ارتباط مستقیم داشته باشد.

درمان گالاکتوسل

توده شیری که در اثر انسداد مجرای شیری یا کارسینوم سینه ایجاد می شود، یک کیست احتباسی شبیه به کیست معمولی است با این تفاوت که به جای مایع شفاف، حاوی شیر است. اما جای هیچ گونه نگرانی نیست زیرا با وجود اذیت و ناراحتی که کیست های شیری دارند اصلا خطرناک نیستند.

سونوگرافی پستان، یکی از روش های متداول و مورد اعتماد برای تشخیص بیماری های بوجود آمده در پستان در دوران بارداری یا شیردهی مانند توده شیری است که به خوبی قابل تشخیص هستند. گالاکتوسل ها به صورت گرد یا بیضی شکل نمایان می شوند و دارای حاشیه های مشخص و دیواره های نازک هستند. نهایتا قطر آن ها ۱ تا ۶ سانتی متر است و به صورت توده ای در اندازه یک توپ گلف در سینه، ظاهر می شود. کیست های شیری به این دلیل خوش خیم هستند که وجود آن ها در سینه، خطری در پیش  نداشته و پس از پایان شیردهی تبدیل به کیست های روغنی شده که حاوی شیر هستند.

بنابراین راه درمان این است که بعد از قطع شیردهی آن ها را بدون هیچ درمانی به حال خود رها کنید تا بهبود یابند، در غیر این صورت تخلیه شیر با یک سوزن انجام می پذیرد و معمولا بعد از انجام عمل تخلیه آنتی بیوتیک تجویز می شود.

تشخیص بیماری های خوش خیم‌ پستان

تست ها و روش های تشخیصی با توجه به علائم و نشانه های موجود و نوع بیماری در نظر گرفته خواهند شد که عبارتند از:

• معاینه سینه و بررسی سوابق پزشکی
• بررسی ترشح نوک سینه از نظر وجود خون و یا سایر سلول های غیر طبیعی
• بیوپسی، که شامل نمونه برداری از بافت و بررسی های بیشتر زیر میکروسکوپ است.
• تست های تصویربرداری از جمله ماموگرافی، اولتراسوند و MRI که تصاویری از داخل بافت سینه را در اختیار پزشک قرار می دهند.

چه زمانی توده های خوش خیم سینه جراحی می شوند؟

یکی از مواردی که باعث خارج کردن توده های پستان می شود، تشخیص پیش سرطانی بودن این توده ها است. یعنی یک سری تغییراتی در توده های خوش خیم ایجاد شده که در آینده احتمال بدخیم شدن آن ها مطرح است و باید از سینه خارج شوند. مانند تغییرات atopic یا فیبروآندوم هایی که بسیار پر سلول هستند و در خانم های بالای 40 سال دیده می شود.

آیا توده های پستانی باعث بروز عفونت می شوند؟

توده های پستانی با اینکه در اکثر مواقع بی خطر هستند اما می توانند سبب بروز عفونت یا ماستیت پستان شوند.

ماستیت یا عفونت پستان معمولاً در زنان شیرده شایع تر است و زمانی رخ می دهد که باکتری ها از طریق داکت های شیری نوک پستان وارد بافت پستان می شوند.

برای کاهش درد و احتمال عفونت توده های پستانی می توانید از روش های درمان خانگی مانند کمپرس سرد و گرم و ماساژ سینه ها با روغن های گیاهی استفاده کنید.