سرطان پستان ارثی
در بدن هر یک از ما روزانه صدها بار سلول سرطانی تشکیل می شود ولی سیستم ایمنی بدن این سلول ها را از بین می برد. اگر جهش ژنتیکی مولد ژن سرطانی در پدر یا مادر فردی روی دهد، این ژن تغییر یافته می تواند به فرد منتقل شود و وی را بیشتر از سایرین مستعد ابتلا به سرطان کند.
در ادامه مقاله درباره سرطان پستان ارثی توضیحاتی ارائه خواهیم داد.
شایع ترین ژن هایی که می توانند ایجاد سرطان کنند
شایع ترین ژ ن های شناخته شده که می توانند ایجاد سرطان کنند ژن هایی به نام ژن های براکا هستند. در حقیقت این ژن ها بازدارنده از سرطان پستان هستند که بر روی کوروموزوم 13 و 17 هر فرد قرار دارند و از تغییرات و شکست DNA جلوگیری می کنند و DNA فرد را ترمیم می کنند. وقتی که این ژن های بازدارنده دچار تغییر شوند دیگر خاصیت ترمیم کنندگی اختلالات DNA را ندارند. بنابراین ترمیم اتفاق نمی افتد و اصطلاحا فرد به ژن براکا که سرطان زا است، مبتلا می باشد.
در صورت وجود ژن براکا احتمال بالایی وجود دارد که فرد به سرطان پستان مبتلا شود. همچنین احتمال بالای ابتلای وی به سرطان تخمدان وجود دارد. هر چند که وجود این ژن ها در فرد به معنای ابتلای قطعی وی به سرطان پستان یا تخمدان نیست ولی می توان گفت که احتمال ابتلای وی به سرطان پستان به مراتب بیشتر از جمعیت عادی می شود و مساله ی مهم تر اینکه این ابتلا به سرطان می تواند در سنین خیلی پایین تر رخ دهد. مساله باز هم مهم تر این است که در صورت وجود ژن براکا اکثر مبتلایان به سرطان پستان از نوع گیرنده هورمونی منفی هستند که راههای درمان محدودتری در مقایسه با سایر انواع سرطان پستان دارد.
به خاطر مجموع این موارد است که اگر در فردی ژن براکا وجود داشته باشد توصیه می شود که وابستگان این فرد هم مشاوره ژنتیک شوند و تست ژنتیک انجام دهند. در صورتی که تست ژنتیک آن ها نیز مثبت باشد نسبت به انجام اقدامات پیشگیرانه از ابتلا به سرطان پستان اقدام کنند.
آیا فقط کسانی که در خانواده سابقه سرطان دارند باید چکاپ کنند؟
سرطان پستان در چه کسانی ارثی است؟
تنها حدود 10% از بیماران مبتلا به سرطان پستان با ارث بردن ژن های براکا به این بیماری مبتلا می شوند. این بدان معنی است که هر فرد مبتلا به سرطان پستان، نیازمند بررسی ژنتیکی از این نظر نیست ولی مواردی از سرطان پستان وجود دارد که احتمال ارثی بودن این یبماری را مطرح می کنند:
- هر گاه سرطان پستان در سنین پائین تر از 40 الی 45 سال بروز کند.
- در فرد مبتلا به سرطان پستان که سرطان تخمدان نیز در خود یا خانواده اش وجود دارد.
- مرد مبتلا به سرطان پستان
- وجود سرطان پستان دو طرفه در یکی از افراد خانواده
- ابتلای دو نفر یا بیشتر اعضای خانواده به سرطان پستان
اینها نشانه هایی هستند که به ما گوشزد می کنند ممکن است مشکل ژنتیک مطرح باشد و در صورت وجود این شرایط لازم است بیمار به متخصص ژنتیک ارجاع شود.
متخصص ژنتیک
متخصص ژنتیک پس از بررسی شجره نامه بیمار، اگر احساس کند که در این فرد بیش از 10% احتمال وجود ژن های براکا وجود دارد، در این صورت به ایشان انجام تست ژنتیک را پیشنهاد می کند. پس تست ژنتیک را نباید برای هر فرد مبتلا به سرطان پستان یا صرفا به دلیل وجود سرطان پستان خانوادگی پیشنهاد داد، چرا که این تست ها علاوه بر قیمت بالایی که دارند تفسیر پیچیده ای هم دارند.
از آنجا که اگر تست ژنتیک بیمار مثبت باشد، به دنبال آن انجام اقدامات پیشگیرانه پزشکی به ایشان توصیه می شود، بنابراین لازم است افراد بدانند که آیا می خواهند این تست را انجام دهند یا خیر؟
چرا که اگر تست بیمار مثبت باشد و به دنبال آن فرد نمی خواهد اقدامی انجام دهد بنابراین دلیلی هم وجود ندارد که بداند تست وی مثبت است و از این بابت نگران باشد.
اگر تست ژنتیک مثبت بود…؟!
هرگاه براساس شواهد و سوابق خانوادگی شک کردیم که بروز سرطان پستان در خانواده ای ممکن است ارثی باشد و متخصص ژنتیک نیز این احتمال را تایید کرد، آنگاه برای رسیدن به نتیجه ی قطعی لازم است که ابتدا فرد مبتلا به سرطان پستان در خانواده که شک به ارثی بودن بیماری را در ذهن پزشک برانگیخته است تحت انجام آزمایش ژنتیک از نظر بررسی وجود ژن براکا قرار بگیرد.
اگر تست ژنتیک این فرد مبتلا مثبت بود یعنی ژن براکا در این فرد وجود دارد که باعث ایجاد بیماری در وی شده است. در این صورت می توان گفت که سرطان پستان ایشان از نوع ارثی است و احتمال ابتلا سایر افراد خانواده به این بیماری وجود دارد ولی این بدین معنی نیست که ژن براکا حتما در سایر افراد خانواده وجود دارد بلکه برای رسیدن به این پاسخ لازم است که هر یک از اعضای سالم خانواده به طور جداگانه تحت انجام تست ژنتیک قرار گیرند چرا که تمام فرزندان ژن معیوب را از والدین خود به ارث نمی برند و اینطور نیست که حتما این ژن معیوب از والدین به تمام فرزندان منتقل شده باشد.
توجه داشته باشید که تست ژنتیک مثبت تنها به معنی وجود ژن براکا در فرد می باشد و به معنای ابتلای حتمی به بیماری نیست بلکه این یافته تنها با افزایش احتمال بروز بیماری همراه است.
علم اپی ژنتیک چیست؟
امروزه علم اپی ژنتیک که به بررسی بدن انسان ورای تاثیر ژن ها می پردازد دیگر سلامتی یا بیماری انسان را صرفا تحت اجبار ژن ها نمی شناسد بلکه تاثیر محیط بیرون (آلاینده های محیطی، تغذیه و ..) و خصوصا درون فرد (تجارب شخصی فرد که باعث بروز احساس و ادراک وی می شود) را نیز در کنار ژنتیک وی برای بروز بیماری موثر می داند. این علم به خوبی توان غلبه ی انسان بر ژن های بیماری زا را شرح می دهد و از این طریق می توان دریافت چرا از بین دو خواهر با تست ژنتیک مثبت یکی به بیماری مبتلا می شود و دیگری سالم می ماند؟!
با این وجود اگر تست ژنتیک هر کدام از افراد سالم خانواده مثبت بود می تواند با انجام برخی اقدامات پیشگیرانه از بروز بیماری جلوگیری کند.
اگر در معرض ابتلا به سرطان پستان هستید:
- با پزشک خود در مورد اینکه آیا غربالگری را پیش از سن 50 سال شروع کنید یا نه مشورت کنید.
- از سن 50 تا 74 سال، هر دو سال یک بار ماموگرافی بگیرید.
- ماموگرافی را 75 سالگی به بعد انجام ندید.
علائم سرطان سینه
شناخته شده ترین علامت سرطان سینه، وجود توده یا برجستگی در بافت سینه است. در حالی که بیشتر خانم ها پس از مشاهده علائم گفته شده به پزشک متخصص زنان مراجعه می کنند، بایستی مراقب دیگر تغییرات سینه و نوک پستان نیز بود.
به دنبال وجود انواع متفاوتی از سرطان سینه، گستره متفاوتی از علائم مرتبط با هر یک از این انواع بیماری وجود دارد. به عنوان مثال، کارسینوم مجرایی تهاجمی (ICD) سرطانی است که در مجاری شیر ایجاد شده و ممکن است منجر به ایجاد توده مشخص و قابل لمسی در پستان شود. سرطان لوبولار تهاجمی (ILC) در غدد تولید کننده شیر ایجاد می شود و ممکن است منجر به ضخیم شدن پستان شود.
توصیه ای به خانم ها که بیشتر از آقایان در معرض سرطان سینه قرار دارند:
- به طور مداوم و روزانه ورزش کنید.
- حدالامکان از مواد غذایی چرب پرهیز کنید.
- جلوی افزایش وزن خود را بگیرید.
- بیشتر از مواد غذایی سالم بدون مواد افزودنی مصرف کنید.
- بهتر است سبزیجات را در وعده های غذایی خود بگنجانید تا ویتامین های دریافتی از سبزیجات شانس ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد.
آیا خارش سینه نشانه سرطان است؟
به طور کلی خارش پستان الزاما نشانه ای از سرطان پستان نیست، این خارش اغلب از شرایط دیگری مانند خشکی پوست یا اگزما ناشی می شود. با این حال در صورتی که این خارش به طور مداوم وجود داشت یا رفته رفته شدت گرفت می تواند نشانه ی سرطان پستان باشد. در این نوع نادر از سرطان پستان به نام پاژه، خارش سینه به تنهایی وجود ندارد و اغلب همراه با پوسته ریزی است و این پوسته ریزی بیشتر در نوک سینه وجود دارد و سیر پیشرونده دارد و حتی بطور موقت هم بهبود نمی یابد. خارش و پوست ریزی ناشی از اگزما یا خشکی پوست اغلب مراحل بهبود و تشدید بطور متوالی دارد و پوسته ریزی آن در نوک سینه کمتر است.
الزاما قبل از تشخیص پزشک متخصص این خارش ها و دیگر نشانه ها هیچکدام به تنهایی نشان دهنده سرطان پستان نمی باشد بنابراین با روبرو شدن با این نشانه ها به پزشک متخصص مراجعه و موضوع را پیگیری کنید.
برداشتن سينه در سرطان نی نی سایت
آیا فردی که به سرطان پستان در یک سینه مبتلا شده است بهتر است علاوه بر پستان مبتلا، پستان سالم را هم به طور کامل جراحی کند تا از درگیری مجدد در آینده پیشگیری شود؟
بدلیل استرس فراوان بیمار در زمان تشخیص، این درخواست گاهی از طرف بیمار مطرح می شود ولی انجام این جراحی به طور رایج توسط مراجع علمی توصیه نمی شود.
اگر فرد مبتلا به سرطان “ژن ابتلا” به سرطان پستان را داشته باشد برداشت هر دو پستان می‌تواند احتمال بروز مجدد این بیماری را در سمت مقابل کاهش دهد ولی از نظر طول عمر با فردی که دست به این کار نزده تفاوتی ندارد.
اگر فرد مبتلا به سرطان پستان فاقد ژن مذکور باشد، احتمال بروز بیماری در سمت مقابل به قدری نیست که توصیه به برداشتن 2 طرفه گردد. بنابراین قبل از هر اقدامی بررسی وجود یا عدم وجود ژن ابتلا به سرطان پستان با آزمایش خون در فرد مبتلا الزامی است. زمان لازم برای آماده شدن پاسخ این تست حدود 4 ماه است.
لازم به ذکر است که حدود 90 درصد افرادی که سرطان پستان دارند فاقد ورژن ابتلا به سرطان پستان می‌باشند.
روش‌های جراحی درمانی پستان
جراحی سرطان سینه از مهم ترین راه های درمان این بیماری است. این نوع جراحی با نام‌های دیگری از جمله، عمل جراحی برای حفظ پستان، لامپکتومی، کوادرانکتومی، ماستکتومی پارشیال (برداشتن بخشی از پستان یا تخلیه کامل آن) یا ماستکتومی سگمنتال (برداشتن قطعه حاوی توده از پستان) هم شناخته می‌شوند. در این عمل جراحی، فقط ناحیه و بخشی از پستان که توده سرطانی در آن قرار دارد از بدن خارج می‌شود و بقیه پستان باقی می‌ماند. یعنی پزشک فقط توده سرطانی و مقدار کمی از بافت سالم موجود در حاشیه آن را برمی‌دارد. تا حد امکان بافت سالم پستان را باقی می‌گذارد.
گاهی به دلیل اندازه بزرگ توده، اصلا امکان انجام چنین عملی وجود ندارد. به طور معمول پس از انجام این نوع جراحی پستان، انجام پرتودرمانی (رادیوتراپی پستان) هم تجویز می‌شود. پرتودرمانی کمک می‌کند تا سلول‌های باقی مانده از توده سرطانی از بین برود.
انواع ماستکتومی
توتال ماستکتومی (ساده)
به این روش ماستکتومی کامل نیز می گویند که رایج ترین روش در درمان سرطان سینه است. کل سینه، از جمله نوک سینه ها، برداشته می شود، اما غدد لنفاوی زیر بغل یا بافت های عضلانی زیر سینه برداشته نمی شود. گاهی اوقات، هر دو سینه برای محافظت (ماستکتومی دوبل) در بیماران زن با خطر بسیار بالای سرطان سینه برداشته می شود. اکثر بیماران روز بعد از جراحی مرخص می شوند.
ماستکتومی رادیکال اصلاح شده
این نوع عمل جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. پس از یک برش پوست، کل بافت سینه و بخشی از غدد لنفاوی زیر بغل نیز برداشته می شود. زمانی که سرطان سینه زود تشخیص داده شود، احتمال رفتن به غدد لنفاوی زیر بغل و نیاز به ماستکتومی رادیکال اصلاح شده کاهش می یابد.
ماستکتومی رادیکال
در عمل ماستکتومی رادیکال، جراح همه بافت پستان شامل پوست و نوک پستان و مقداری از بافت زیر پستان را برمی‌دارد ولی غدد لنفاوی باقی می ماند. در موارد بسیار کمی، ممکن است جراح مجبور شود حتی عضلات قفسه سینه را هم از بدن خارج سازد.
امروزه ماستکتومی رادیکال روشی است که کمتر استفاده می شود و بیشتر برای تومورهای بزرگ واقع در عضلات سینه ای (دیواره قفسه سینه) زیر پستان کاربرد دارد.
ماستکتومی پارشیال
در عمل ماستکتومی پارشیال بخش سرطانی یا بخش های اطراف تومور از بافت سینه برداشته می شود.
عمل ترمیم و بازسازی پستان
ظاهر سینه ها بسیار برای خانم ها اهمیت دارد و تاثیر روانی زیادی دارد. جراحی بازسازی سینه برای تغییر کامل شکل، اندازه و ظاهر سینه انجام می شود و بیشتر پس از برداشتن قسمتی از سینه به دلیل شرایط سرطانی انجام می شود.
پس از ماستکتومی، ممکن است بیمار بخواهد ظاهر پستان را بهبود ببخشد و به عمل جراحی ترمیم پستان نیاز داشته باشد. به طور حتم، پیش از انجام عمل، جراح درباره گزینه‌های موجود با فرد صحبت می‌کند. گاهی امکان ترمیم پستان همزمان با ماستکتومی وجود دارد (ترمیم همزمان) و در برخی موارد، لازم است در زمانی دیگر و با تاخیر، عمل جراحی ترمیم پستان انجام شود.
لامپکتومی (حفظ پستان)
زمانی می توان این عمل را انجام داد که اندازه تومور سرطانی کوچک باشد. برداشت کامل تومور و حفظ بقیه بافت های پستان تا حد امکان از اهداف این نوع عمل است. در بیشتر موارد این عمل همراه با رادیوتراپی انجام می شود. بعد از این نوع عمل برای حذف سلول های سرطانی باقیمانده باید پرتو درمانی انجام شود. لامپکتومی بیشتر زمانی کاربرد دارد که سرطان در مراحل اولیه باشد یا سایز تومور بزرگ نباشد. یکی از بهترین روش ها برای جلوگیری از انتشار توده های سرطانی به سایر نقاط بدن است.
بهترین جراح سرطان سینه در تهران
دکتر امیرپاشا ابراهیمی فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان هستند که علمی ترین، بهترین و دقیق ترین جراحی های سرطان و زیبایی سینه را انجام می دهند.
محقق و مترجم: عزیزه جوهری
