گیرنده استروژن و پروژسترون چیست؟

بعضی از سلول های سرطانی پستان نرمال هستند و برخی دیگر گیرنده هایی دارند که به هورمون های استروژن و پروژسترون متصل می شوند تا بتوانند رشد کنند. در واقع این هورمون ها مانند سوختی برای رشد سرطان عمل می کنند.
وقتی سلول های سرطانی پستان هنگام بیوپسی یا جراحی خارج می شوند، تحت آزمایش قرار می گیرند تا مشخص شود که آیا پروتئین های مشخصی را که گیرنده های استروژن و پروژسترون هستند، دارند یا خیر.
سرطان ها بر اساس این که آیا این گیرنده ها را دارند یا خیر، به دو دسته گیرنده مثبت هورمون و گیرنده منفی هورمون تقسیم می شوند. مشخص شدن وضعیت گیرنده های هورمونی برای تشخیص و تصمیم گیری راجع به گزینه های درمانی بسیار مهم است.
سلول های سرطانی پستان ممکن است یک یا هردوی این گیرنده ها را داشته باشند.

انواع گیرنده های هورمونی در سرطان پستان

• ER-مثبت

سلول های سرطانی پستان که دارای گیرنده های استروژن هستند سرطان ER مثبت نامیده می شوند. مطالعـه هـاي مـتعددي نشان ميدهند كه بيماران مبتلا به سرطان پستان كه از نظر گيرنده استروژن مثبـت ميباشند، با درمانهاي ضد استروژن از طول عمـر بيشـتري نسـبت بـه بـيماران فاقد گيرنده فوق بـرخوردار مـيباشـند. 

• PR-مثبت

سلول های سرطانی پستان با گیرنده های پروژسترون، سرطان های PR مثبت نامیده می شوند.

• گیرنده هورمون مثبت

اگر سلول سرطانی یک یا هر دوی گیرنده های بالا را داشته باشد، اصطلاح گیرنده هورمون مثبت یا HR+ درباره ی این نوع سرطان پستان استفاده خواهد شد.
در این حالت، سلول های سرطانی پستان، یا گیرنده ی استروژن را دارند، یا پروژسترون یا هر دو. این نوع از سرطان پستان، می تواند با داروهای هورمون تراپی که سطح استروژن را پایین می آورند یا گیرنده های استروژن را بلاک می کنند، تحت درمان قرار بگیرد. سرطان های گیرنده مثبت سرعت رشد کمتری نسبت به گیرنده منفی دارند. زنانی که دچار این نوع از سرطان هستند در مدت زمان کوتاه تری به نتایج مطلوب می رسند. اما این نوع سرطان می تواند سال ها پس از دریافت درمان، دوباره برگردد.

• گیرنده هورمون منفی

اگر سلول های سرطانی هیچ یک از این گیرنده ها را نداشته باشند، به آن گیرنده هورمون منفی یا HR- می گویند. در واقع تومورهای پستان هیچ کدام از گیرنده های استروژن و پروژسترون را ندارند. هورمون درمانی در این نوع سرطان کمک کننده نخواهد بود و تومور با سرعت بیشتری نسبت به گیرنده مثبت رشد می کند.

جلوگیری از اتصال استروژن و پروژسترون به این گیرنده ها می تواند به جلوگیری از رشد و پخش سرطان کمک کند. سرطان های گیرنده منفی در زنانی که هنوز یائسگی را پشت سر نگذاشته اند بیشتر دیده می شوند.

چرا دانستن وضعیت گیرنده های هورمونی مهم است؟

مشخص شدن وضعیت هورمونی گیرنده ها به پزشک در انتخاب نوع درمان کمک خواهد کرد. اگر تومور شما یک یا هر دوی این گیرنده ها را داشته باشد، داروهای هورمون درمانی برای پایین آوردن سطح استروژن یا جلوگیری از فعالیت این هورمون بر روی سلول های سرطانی پستان، استفاده خواهند شد. این نوع درمان برای سرطان پستان از نوع گیرنده هورمون مثبت کمک کننده است اما بر روی تومورهای گیرنده هورمون منفی (ER- و PR-) موثر نیست.

تمام سرطان های تهاجمی پستان باید برای هر دو نوع این گیرنده های هورمونی، چه از طریق نمونه بیوپسی و چه بعد از برداشتن تومور، تحت بررسی قرار گیرند. تقریبا از هر سه سرطان پستان، 2 تای آن حداقل یکی از این گیرنده ها را دارند. احتمال رخداد این اتفاق در زنان سن بالا بیشتر از زنان جوان است. DCIS (کارسینومای غیر مهاجم پستان) نیز باید برای این گیرنده ها بررسی شود.

انـدازه گـيري ميزان گــيرنده هــاي اســتروژن و پروژســترون چگونه انجام می شود؟

امـروزه انـدازه گـيري ميزان گــيرنده هــاي اســتروژن و پروژســترون بــه طــور وسـيعي براي اهداف درماني و تعيين پيش آگهي براي درمان سرطان سينه انجام ميگيرد. انـدازه گيري ميزان اين گيرنده ها، روش بيوشيميايي بـا اسـتفاده از بافـت تـازه تومـور است. روش ايمونوهيستوشــيمي بــا اســتفاده از پادتــن هــاي ضـدگيرنده هـاي هورمونـي بـر روي مقـاطع بافتي، روش نسـبتاً جديـدي بـراي بررسـي وضـعيت ايـن گيرنده ها است. مطالعه ها نشان ميدهند كه هماهنگي زيـادي بيـن نتايج اين دو روش بررسي وجود دارد و مزايايي نيز براي روش ايمونوهيستوشيمي نسبت بـه روش بيوشـيميايي برشـمرده شـده اسـت.

معنی نتایج تست هورمون چه می تواند باشد؟

غالبا تستی به نام ایمونوهیستوشیمی (ICH) انجام می شود تا مشخص شود که آیا تومور این گیرنده های استروژن و پروژسترون را دارد یا خیر. نتایج تست وضعیت گیرنده های هورمونی را مشخص می کند؛ وقتی حداقل 1% سلول های تست شده، استروژن یا پروژسترون و یا هر دوی آن ها را داشته باشند، تومور شما گیرنده هورمون مثبت است. در غیر این صورت تومور، گیرنده هورمون منفی است. نتیجه ی این تست تیم درمانی شما را برای انتخاب بهترین نوع درمان راهنمایی خواهد کرد.

سه گانه منفی

در این نوع سرطان پستان، سلول های سرطانی گیرنده های استروژن و پروژسترون ندارند و همچنین مقدار کمی از پروتئین HER2 را تولید می کنند. این نوع سرطان ها در زنان زیر 40 سال که آفریقایی-آمریکایی هستند یا در ژن BRCA 1 دچار جهش شده اند، بیشتر اتفاق می افتد. این نوع سرطان زودتر رشد می کند و پخش می شود و از داروی هورمون درمانی نمی توان برای این نوع سرطان استفاده کرد چرا که سلول های سرطانی گیرنده های هورمونی ندارند.
همچنین به دلیل کمبود HER2، داروی هایی که روی HER2 عمل می کنند، کمک کننده نیستند. شیمی تراپی همچنان می تواند مفید باشد.

سه گانه مثبت

این نوع سرطان ها HR+ و PR+ و HER2+ هستند. در این نوع، هم از هورمون تراپی هم از داروی موثر بر HER2 می توان استفاده کرد.
هورمون درمانی با مسدود کردن توانایی تولید هورمون در بدن و یا تداخل در اثر هورمون ها بر سلول های سرطانی پستان، رشد تومورهای حساس به هورمون را کند یا متوقف می کند. تومورهایی که به هورمون حساس نیستند گیرنده های هورمونی ندارند و به هورمون درمانی پاسخ نمی دهند.
برای تعیین اینکه سلول های سرطانی پستان گیرنده های هورمونی دارند یا خیر پزشکان نمونه هایی از بافت تومور را که با جراحی خارج شده اند آزمایش می کنند.

هورمون درمانی

اگر سلول های تومور حاوی گیرنده های استروژن باشد به سرطان گیرنده استروژن مثبت (ER مثبت) یا حساس به استروژن یا پاسخگو به استروژن گفته می شود. به همین ترتیب اگر سلول های تومور حاوی گیرنده های پروژسترون باشند به سرطان گیرنده پروژسترون مثبت (PR مثبت) گفته می شود. تقریباً 80٪ سرطانهای پستان ER مثبت هستند.

بله. بیشتر سرطان های پستان از نظر ER مثبت هستند. یک آزمایش بالینی بزرگ تحت حمایت NCI به نام آزمایش پیشگیری از سرطان پستان نشان داد که استفاده از تاموکسیفن به مدت 5 سال در زنان یائسه که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، خطر ابتلا به سرطان پستان مهاجم را حدود 50 درصد کاهش می دهد.

سخن آخر

دانستن نوع گیرنده های هورمونی در انتخاب بهترین روش درمانی شما بسیار موثر خواهد بود. هورمون درمانی علاوه بر شیمی درمانی و رادیو تراپی یکی دیگر از روش های پیشگیری یا درمان سرطان سینه است. هورمون درمانی می تواند به تنهایی یا همراه با دیگر درمان ها به کار برده شود.
توصیه ی ما این است که تمام مراحل آزمایشی و درمانی خود را تحت نظر پزشک پیگیری نمایید. با امید و پیگیری احتمال درمان بیماری شما افزایش خواهد یافت، پس از توصیه های پزشک خود غافل نشوید.
دکتر امیرپاشا ابراهیمی با تجهیزات به روز و پیشرفته و کادری مجرب در راستای تشخیص و درمان سرطان پستان در خدمت بیماران عزیز می باشد.

اطلاعات مطب و نوبت دهی