سرطان سینه در مردان
سرطان پستان یا سرطان سینه یک بیماری زنانه شایع است که کمتر در مردان دیده می شود. علائم این نوع سرطان در خانمها و آقایان مشابه است، اما از آن جا که مردان به طور منظم سینههای خود را بررسی نمی کنند و ماموگرافی انجام نمیدهند معمولا متوجه علائم آن نمیشوند. سرطان سینه در مردان از بیماریهای نادر در میان آقایان است که به علت رشد و تکثیر خارج از کنترل سلولهای داخل پستان رخ می دهد و ممکن است به سایر قسمتهای بدن نیز منتقل شود و در آنجا گسترش یابد. در ادامه مقاله با علائم و راه های درمان سرطان سینه در مردان بیشتر آشنا می شویم.
چه مردانی مستعد ابتلا به سرطان پستان هستند؟
سرطان پستان در مردان بیماری خیلی نادری است. این امر احتمالا مربوط به میزان کمتر بافت پستانی و نیز این واقعیت است که مردان مقادیر کمی از هورمون هایی همچون استروژن که باعث ایجاد سرطان پستان در زنان شده را تولید می کنند.
بهر حال از هر 100 مورد سرطان پستان تنها یک مورد آن در مردان مشاهده می شود و در میان یک میلیون مرد تنها 10 نفر دچار این بیماری می شوند.
برای مردان زیر 35 سال سن ابتلا به سرطان پستان بسیار نادر است، اما احتمال آن با بالا رفتن سن افزایش می یابد.
گفته می شود که مردان آفریقایی- آمریکایی بیش از مردان سفید پوست در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
در واقع در برخی مناطق آفریقا سرطان پستان در مردان شایع تر است. بیشترین موارد ابتلا به این بیماری در مردانی دیده می شود که تحت درمان با استروژن قرار گرفته یا در معرض اشعه بوده اند دچار بزرگی غیر طبیعی پستان (ژنیکوماستیا) شده اند.
افراد مبتلا به یک بیماری ژنتیکی نادر بنام سندرم کلاین فلتر که یکی از نشانه های بیماریشان ژنیکوماستیا می باشد مستعد ابتلا به سرطان پستان هستند.
شایع ترین علائم سرطان سینه در مردان، برآمدگی و برجستگی بدون درد و سفتی است که در زیر نوک سینه به وجود می آید. علاوه بر این، از نشانه های دیگر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در نوک سینه
- ترشحات نوک سینه
- فرورفتگی روی پستان
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
- جمع شدن نوک سینه به سمت داخل
- قرمزی، خارش یا زخمی شدن پوست سینه
- تغییر رنگ نوک سینه و یا کم رنگ شدن پوست سینه
در صورت گسترش سرطان، علائم اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تورم غدد لنفاوی در نزدیکی ناحیه زیر بغل
- درد پستان
- درد استخوان
علل سرطان سینه در مردان
از عوامل تاثیرگذار در ایجاد سرطان سینه می توان به عوامل ژنتیکی، محیطی و پزشکی اشاره کرد که در ادامه به بررسی هر کدام می پردازیم:
عوامل ژنتیکی
سرطان پستان مثل خیلی از بیماریهای دیگر تحت تاثیر عوامل تغییر ناپذیری همچون ژنتیک است. البته تنها حدود 10% از بیماران مبتلا به سرطان پستان با ارث بردن ژن های براکا به این بیماری مبتلا می شوند. این بدان معنی است که هر فرد مبتلا به سرطان پستان، نیازمند بررسی ژنتیکی از این نظر نیست.
اگر پدر، برادر یا سایر بستگان مذکر یا حتی مونث فرد به انواع سرطان سینه مبتلا شده باشند احتمال ابتلا افزایش مییابد.
جهش های ژنتیکی (جهش در ژن های 1 BRCAو 2 (BRCAممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه در مردان را افزایش دهد. اختلالات ژنتیکی در ژنهای BRCA۱ و BRCA۲ از عوامل نادر، اما موثر در ابتلا به سرطان سینه میباشد. ژن BRCA2 ژنی است که بر روی کروموزوم 13 قرار دارد و وظیفه آن سرکوب کردن رشد بیش از حد سلول های غیر عادی می باشد.
در افراد مبتلا به این تغییرات، اغلب سابقه خانوادگی سرطان پستان وجود دارد. حدود 20٪ از مردان مبتلا به سرطان پستان یکی از اعضای خانواده نزدیک آنها، این بیماری را دارند.
برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله سرطان ارثی را مطالعه کنید.
فاکتورهای محیطی
علاوه بر ویژگی های ژنتیکی، عوامل تغییر پذیری همچون سبک زندگی، تغذیه، عوامل محیطی و… ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان در مردان را افزایش دهند که عبارتند از:
قرار گرفتن در معرض پرتو ها و مواد شیمیایی
قرار گرفتن در معرض اشعه های یونیزه از عواملی است که احتمال بروز سرطان سینه در مردان را افزایش می دهد. مردانی که قبلاً برای درمان بدخیمی در ناحیه قفسه سینه تحت درمان با شیوه پرتو درمانی قرار گرفته اند، به عنوان مثال مردانی که برای درمان لنفوم هوچکین که نوعی سرطان خون محسوب می شود، احتمال بروز سرطان سینه در آن ها بیشتر از دیگر مردان است.
همچنین در برخی مشاغل ممکن است ارتباطی بین سرطان پستان و قرار گرفتن در معرض حلال های آلی و مواد شیمیایی مضر وجود داشته باشد.
بیماری های مؤثر در ابتلا به سرطان سینه
- دیابت
- چاقی
- بیماری کبد
- شرایط تیروئید
- اوریون در بزرگسالی
- زنانگی، یا رشد بیش از حد سینه های نر
به نظر می رسد این شرایط و برخی از درمان های پزشکی و به ویژه مواردی که شامل استروژن هستند خطر را افزایش می دهند. افرادی که برای برداشتن یک یا هر دو بیضه تحت عمل جراحی قرار می گیرند نیز ممکن است خطر بیشتری داشته باشند.
بالا بودن سطح استروژن خون
در حالت عادی مردان در مقایسه با زنان مقدار بسیار کمتری استروژن تولید می کنند. اما در بعضی شرایط خاص و بیماری ها ممکن است سطح استروژن در مردان افزایش غیر عادی داشته باشد. رشد و بزرگ شدن غیر عادی سینه های مردان که اصطلاحا به آن ژنیکوماستی (gynecomastia) می گویند در نتیجه افزایش همین سطح استروژن به وجود می آید. غالبا سرطان سینه در مردان دارای گیرنده استروژن مثبت هستند یعنی پروتئینی که بر روی سطح سلول های سرطانی وجود دارد می تواند استروژن را دریافت کرده و آن را از طریق دیواره سلول به داخل سلول بفرستد.
دو بیماری نیز وجود دارد که می تواند باعث افزایش سطح استروژن و میزان تولید آن در خون شود. یکی سندرم Klinefleter و دیگری بیماری سیروز کبدی است.
سندرم Klinefleter
سندرم کالین فلتر در مردانی رخ میدهد که با یک نسخه اضافه از کروموزوم X متولد میشوند. در نتیجه به جای XY به صورت XXY هستند. مردان مبتلا به این سندروم بیضههایی کوچکتر از اندازه طبیعی دارند و میزان ترشح تستوسترون در آن کاهش یافته و استروژن بیشتری در بدن آنها تولید میشود.
سیروز کبدی
بیماری سیروز کبدی ممکن است در نتیجه مصرف بیش از حد الکل، هپاتیت مزمن ویروسی یا شرایط ژنتیکی به وجود آید که این بیماری منجر به افزایش تجمع مواد سمی در کبد می شود. بروز سیروز کبدی منجر به تغییر میزان پیوندهای پروتئینی و آزاد هورمون های زنان و مردانه در خون می شود و باعث افزایش سطح استروژن در جریان خون مردان می شود. در نتیجه مصرف زیاد الکل احتمال بروز سیروز کبدی را در مردان افزایش داده و فرد استروژن بیشتری تولید می کند که موجب می شود فرد در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار گیرد.
سایر شرایط سلامتی
مردانی که تشخیص سرطان پستان را دریافت می کنند به طور متوسط بیش از 72 سال سن دارند، بنابراین با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان سینه در مردان افزایش می یابد. همچنین مصرف زیاد الکل، ورزش نکردن و داشتن سطح پایین فعالیت بدنی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان در مردان را افزایش دهد
بافت سینه ای مردان کوچک است و به همین خاطر تشخیص بافت سرطانی می تواند به راحتی و با لمس کردن، حتی توسط خود فرد، انجام شود. لازمه تشخیص سرطان سینه یافتن سلول های سرطانی در بافتی است که از قسمت مشکوک برداشته شده است. همچنین نمونه برداری در مردان ساده تر از زنان است. نمونه برداری با سوزن از توده مشکوک می تواند آغازی برای تشخیص سرطان سینه باشد. برای این کار پزشکان سوزنی در داخل توده فرو میکنند و مقداری از بافت ناحیه مشکوک به سرطان را بر می دارند. بعد از آن آزمایشات میکروسکوپی به وسیله پاتولوژیست (متخصص آسیب شناسی) بر روی بافت برداشته شده انجام می گیرد تا علت بروز این توده تشخیص داده شود. همچنین اگر ترشحاتی از نوک سینه فرد خارج شود می توان از همین ترشحات برای تشخیص سرطان سینه استفاده کرد.
مرحله یا استیج (stage) سرطان سینه چیست؟
مرحله بندی سرطان سینه روش دیگری برای توصیف سرطان پستان است. استیج تومور بیانگر این است که میزان گسترش سلول های بدخیم به سایر نقاط بدن چگونه است که از صفر تا چهار طبقه بندی می شود. هر چه این عدد کوچک تر باشد نشانه این است که سرطان کمتر پخش شده است و قابلیت درمان قطعی بسیار بیشتر است.
استیج 0 سرطان سینه
مرحله 0 به intraductal carcinoma یا سرطان داخل لوله ای می گویند و به معنی این است که سرطان از مجاری لنفی فراتر نرفته است و در بدن گسترش نیافته است و سلول های سرطان در سینه شروع به رشد کرده و در آنجا ماندگار شده اند و نفوذ بسیار ناچیزی دارند.
مرحله 1 سرطان سینه
در مرحله 1 سرطان سینه، قطر تومور حدود 2 سانتیمتر یا کمتر است و هنوز گره های لنفاوی و دیگر قسمت های بدن را درگیر نکرده است.
مرحله 2 سرطان سینه
این مرحله، به 2 دسته کلی تقسیم می شود. دسته اول قطر تومور کمتر از 2 سانتیمتر است و به گره های لنفاوی زیر بغل رسیده اند یا توموری که بین 2 تا 5 سانتیمتر قطر دارد ولی هنوز گره های لنفاوی زیر بغل را درگیر نکرده اند. تومورهای دسته دوم بزرگتر از 5 سانتیمتر هستند و گره های لنفاوی را درگیر نکرده اند یا اندازه ای بین 2 تا 5 سانتیمتر دارند و گره های لنفاوی را نیز درگیر کرده اند.
مرحله 3 سرطان سینه
این مرحله، 2 نوع پیشرفته ای از سرطان سینه را در بر می گیرد. سرطان سینه پیشرفته نوع اول به معنی این است که تومور کمتر از 5 سانتیمتر قطر دارد ولی به گره های لنفاوی که به دیگر ساختار ها متصل هستند نرسیده یا اینکه تومور بزرگتر از 5 سانتیمتر است و گره های لنفاوی را درگیر کرده ولی ممکن است به یکدیگر یا به ساختارهای دیگر متصل شده باشند. تومور نوع دوم نیز توموری است که بافت هایی مثل پوست، قفسه سینه یا گره های لنفاوی در داخل قفسه سینه را درگیر کرده است.
مرحله 4 سرطان سینه
استیج چهار مرحله پیشرفته سرطان است که سرطان به دیگر اعضای بدن هم گسترش یافته است. یعنی سرطان سینه متاستاز کرده و ممکن است تومور در قسمت های دیگر بدن مثل استخوان ها، شش ها، کبد یا حتی مغز نیز به وجود آمده باشد.
درمان سرطان سینه در مردان
روش های مختلفی از درمان برای مردانی که مبتلا به سرطان سینه هستند وجود دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد:
آزمایش و تشخیص:
اگر فردی متوجه تغییر پستان خود شد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک پس از معاینه بدنی، از علائم و سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی فرد، از جمله هرگونه سابقه استفاده از استروژن یا پرتو درمانی، سؤال خواهد کرد و ممکن است آزمایش های زیر را پیشنهاد دهد:
- ماموگرافی
- سونوگرافی
- نمونه برداری
- تست تخلیه نوک پستان
گاهی اوقات، پزشک برداشتن یک توده و انجام بیوپسی را همزمان توصیه می کند یا فقط ممکن است بخشی از ناحیه ای را که به نظر می رسد تحت تأثیر قرار گرفته برداشته و آزمایش انجام دهد، یا ممکن است کل ناحیه را از جمله برخی از بافت های طبیعی پستان که اطراف آن را احاطه کرده اند، بردارد.
عمل های جراحی مرتبط با سرطان سینه در مردان
اگر نتایج نشان دهد که بیمار به سرطان سینه مبتلا شده است، جراحی ماستکتومی و جراحی غدد لنفاوی انجام می شود که انتخاب به بزرگی تومور و گسترش سرطان به مناطق دیگر بستگی خواهد داشت.
پرتو درمانی:
برخی از افراد ممکن است برای از بین بردن آثار باقی مانده از سرطان سینه، به پرتو درمانی نیاز داشته باشند.
هورمون درمانی استروژن:
در برخی از سرطان های سینه در مردان، گیرنده های استروژن در دیواره سلول های سرطانی وجود دارند. در این موارد، استروژن در بین سلول ها تقسیم و رشد می کند.
هورمون درمانی می تواند اثرات استروژن را مسدود کرده و رشد سرطان را کند کند. تاموکسیفن از ورود استروژن به سلولهای سرطانی جلوگیری می کند. داروی دیگر به نام توریمیفن (فارستون) هم موجود است، اما فقط برای افرادی که مرحله آخر سرطان پستان هستند و سرطان به سایر قسمت های بدن گسترش یافته است مورد تأیید است.
مهار کننده های آروماتاز، اثرات پروتئین آروماتاز را بررسی کرده و جلوی آن را می گیرد که به نوبه خود باعث کاهش سطح استروژن در بدن می شود. ثابت شده است که این داروها در درمان سرطان پستان در زنان مؤثر هستند و برخی از پزشکان آنها را برای سرطان پستان مردان تجویز می کنند.
بسته به نوع سرطان، هورمون درمانی می تواند عوارض جانبی مانند گرگرفتگی، مشکلات جنسی، خستگی، نوسانات خلقی، خطر بالاتر لخته شدن خون، نازک شدن استخوان و درد در عضلات و مفاصل داشته باشد.
شیمی درمانی
در بعضی موارد، پزشک شیمی درمانی را توصیه می کند که با استفاده از دارو سلولهای سرطانی را از بین می برد. پزشک اغلب آن را به صورت آمپول تزریق می کند، اما گاهی اوقات فرد می تواند آن را از طریق دهان مصرف کند. عوارض جانبی آن شامل:
- ریزش مو
- خستگی
- زخم های دهان
- تهوع و استفراغ
- تغییر در اشتها
- خطر بالاتر عفونت
- کبودی یا خونریزی آسان
بیشتر اثرات سوء شیمی درمانی پس از پایان درمان از بین می رود.
درمان هدفمند
ویژگی ها و تغییرات ژنتیکی مختلف می تواند خطر ابتلا به سرطان را در فرد تحت تأثیر قرار دهد. درمان هدفمند نوع نسبتاً جدیدی از درمان سرطان سینه در مردان است که پروتئین هایی را تحت تأثیر قرار می دهد که در آن تغییرات خاص ژنتیکی منجر به سرطان می شود. این با شیمی درمانی متفاوت است زیرا کل بدن را هدف قرار نمی دهد.
در حدود 9 نفر از هر 10 مرد مبتلا به سرطان پستان، سلول های سرطانی پستان دارای پروتئین (گیرنده) در خارج هستند که می توانند به هورمون هایی مانند استروژن یا پروژسترون متصل شوند و به رشد آن ها کمک کنند. به این موارد سرطان های پستان گیرنده هورمون مثبت (HR مثبت) گفته می شود. بعضی اوقات سرطان های پستان گیرنده استروژن مثبت (ER مثبت) یا گیرنده پروژسترون مثبت (PR مثبت) نامیده می شوند. این سرطان ها معمولاً با هورمون درمانی درمان می شوند. برخی از داروهای درمان هدفمند سرطان سینه مردان می توانند هورمون درمانی را حتی بیشتر موثرتر کنند، اگرچه این داروهای هدفمند ممکن است به عوارض جانبی نیز اضافه کنند.
در برخی از مردان مبتلا به سرطان پستان، پروتئین زیادی به نام 2 HERدر سطح سلولهای سرطانی وجود دارد. به نظر می رسد برخی از داروها مانند تراستوزوماب (هرسپتین) با هدف قرار دادن 2 HERپیشرفت سرطان را کند می کند. جهش در ژن های BRCA و سایر ژن ها نیز باعث تغییر پروتئین می شود و درمان هدفمند نیز در این موارد کمک می کند.
پیشگیری از سرطان سینه در مردان
تشخیص به موقع می تواند به جلوگیری از شیوع سرطان سینه در مردان کمک کند. اگر در خانواده، سابقه سرطان پستان در مردان وجود داشته باشد، در صورت بروز علائم سرطان سینه، فرد باید مرتباً تغییرات را بررسی کرده و به پزشک مراجعه کند. داشتن یک سبک زندگی سالم، به عنوان مثال، با ورزش، حفظ وزن ایده آل و محدود کردن مصرف الکل، ممکن است به پیشگیری از سرطان سینه در مردان کمک کند.
سرطان سینه چگونه منتشر می شود؟
سرطان سینه زمانی می تواند گسترش یابد که سلول های سرطانی وارد خون یا غدد لنفاوی شده و از طریق سیستم لنفاوی حرکت کرده و به سایر نقاط بدن گسترش یابد. سیستم لنفاوی شبکه ای از عروق لنفاوی (یا لنفاتیک) در سراسر بدن است. عروق لنفاوی مایع لنفاوی را حمل می کنند و غدد لنفاوی را به هم متصل می کنند.
غدد لنفاوی مجموعه های کوچک و لوبیایی شکل از سلول های سیستم ایمنی هستند. عروق لنفاوی مانند عروق کوچک هستند که مایع شفافی به نام لنف را از سینه (و نه خون) حمل می کنند. این شامل لنف، مایعات و ضایعات بافتی و سلول های سیستم ایمنی است. سلولهای سرطانی پستان می توانند وارد عروق لنفاوی شوند و در غدد لنفاوی شروع به رشد کنند.
در حقیقت وقتی فردی به سرطان سینه مبتلا میشود، احتمال زیادی وجود دارد که تا پیش از تشخیص بیماری، سرطان به غدد لنفاوی هم گسترش پیدا کند. هرچه تعداد سلول های سرطانی غدد لنفاوی بیشتر باشد، احتمال سرطانی شدن اندام های دیگر نیز بیشتر می شود. اگر متوجه یک یا چند تودهی دردناک در نزدیکی یا ناحیه ی زیر بغل خود شدید، هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید
سرطان سینه در مردان سرطانی نسبتاً نادر است، اما دانستن چگونگی تشخیص علائم می تواند به فرد کمک کند تا در مراحل اولیه درمان قرار گیرد. چشم انداز سرطان پستان در صورت تشخیص در مراحل اولیه بسیار عالی است. با این حال، تشخیص زودهنگام همیشه امکان پذیر نیست.
ژنیکوماستی چیست؟
ژنیکوماستی شایع ترین بیماری پستان در مردان است. این بیماری یک تومور نیست، بلکه افزایش بیشتر بافت پستان در بعضی مردان است. ژنیکوماستی ممکن است به صورت دکمه قابل لمس و گاهی قابل مشاهده در زیر نوک سینه و آرئول ظاهر شود. برخی از مردان ژنیکوماستی شدیدتری دارند و ممکن است سینه های آنها بزرگ به نظر برسد. اگرچه ژنیکوماستی در مردان بسیار بیشتر از سرطان پستان شایع است، هر دو را می توان به صورت یک توده در زیر نوک سینه احساس کرد
ژنیکوماستی در پسران نوجوان و مردان مسن شایع است زیرا تعادل هورمون ها در بدن در دوران بلوغ و همچنین دوران میانسالی تغییر می کند.
غدد مرد به طور معمول مقداری استروژن تولید می کند، اما برای رشد سینه به تنهایی کافی نیست. بیماری کبدی که یک اندام مهم در متابولیسم هورمون های مردانه و زنانه است، می تواند با تغییر تعادل هورمونی مردان منجر به ژنیکوماستی شود. همچنین چاقی (اضافه وزن) می تواند سطح استروژن را در مردان افزایش دهد. برخی از بیماری ها مانند اندوکرین (تولید کننده هورمون) که توسط بدن انسان تولید می شود نیز باعث تولید بیشتر استروژن (هورمون اصلی زن) می شود که منجر به ژنیکوماستیا در مردان می شود
جمع بندی
سرطان سینه در مردان می تواند به اندازه سرطان سینه در زنان خطرناک باشد. بنابراین علاوه بر چکاپ شدن های منظم، اگر متوجه علائم مشکوکی در ناحیه سینه شدید هرچه زودتر به پزشک مربوطه مراجعه کنید. غدههای سرطانی سفت هستند و به راحتی در زیر پوست تکان نمیخورند. برای تشخیص سرطانی بودن این غدهها باید از سینه تصویر برداری کرد.
مردان در مقایسه با زنان مقدار کمی بافت پستان دارند، به این معنی است که سرطان فضای کمتری برای رشد در پستان دارد. در نتیجه، ممکن است با سرعت بیشتری به بافت های مجاور گسترش یابد. به همین دلیل، حدود 40٪ از مردان مبتلا به سرطان پستان در مرحله 3 یا 4، زمانی که بیماری قبلاً به سایر قسمت های بدن گسترش یافته است، تشخیص می دهند. در نتیجه، میزان بقای کلی در مردان کمتر از زنان است.
دکتر امیرپاشا ابراهیمی جهت ارائه خدمات به موقع در راستای تشخیص سرطان سینه همیشه در کنار بیماران عزیز می باشد. به امید آنکه تشخیص به موقع این سرطان و پیگیری راه های درمان، بهبودی و تندرستی هر چه سریع تر برای همه بیماران حاصل شود.
محقق و مترجم: عزیزه جوهری