مهم ترین مراقبتهای بعد از عمل ماستکتومی 

ماستکتومی یکی از روش های رایج و گاهاً خط اول مقابله با توده های سرطانی پستان است. این عمل نه تنها یک گزینه درمان، بلکه در برخی موارد یک راهکار مؤثر در پیشگیری از سرطان در افراد با ریسک بالاست.
هفته ها طول می کشد تا عمل ماستکتومی بهبود پیدا کند. هر چند برخی افراد ممکن است دوران بهبودی طولانی تری داشته باشند. در ادامه مقاله نگاهی عمیق تر به انتظارات و مراقبتهای بعد از عمل ماستکتومی می پردازیم. پس با ما همراه باشد.

 

در بیمارستان

پس از انجام عمل بلافاصله به اتاق ریکاوری بیمارستان منتقل خواهید شد. در این مدت پرستاران علائم حیاتی شما از جمله ضربان قلب و فشار خون را مورد بررسی قرار می دهند. بعد از هوشیاری متوجه می شوید که از طریق سرمی که به بازوی شما متصل است، مایعات دریافت می کنید و لوله ای مخصوص به قسمت برش وصل کرده اند تا خون و مایعات اضافی از آن بخش خارج شود.

برای تسکین درد به شما داروی مسکن داده می شود. همچنین ممکن است کمی حالت تهوع ناشی از بیهوشی داشته باشید که طبیعی است. در این صورت از پرستار بخواهید به شما قرص ضدتهوع بدهد.

اغلب کسانی که جراحی ماستکتومی انجام می دهند، لازم است مدت زمان کمی در بیمارستان بستری باشند، که معمولا سه روز یا کم تر است. در صورتی که همراه با عمل ماستکتومی بخواهید عمل ترمیمی نیز انجام دهید، مدت زمان بستری در بیمارستان تا یک هفته ادامه خواهد داشت.

بخیه هایی که جراح برای بستن محل برش استفاده کرده است، معمولا به خودی خود جذب می شود و نیازی به مراجعه جهت کشیدن بخیه نیست. 

مراقبتهای بعد از عمل ماستکتومی

جراح نوبت معاینه را حدود ۷ تا ۱۰ روز پس از عمل جراحی خواهد گذاشت. پزشک در طول این دوران پیشرفت شما را مورد ارزیابی قرار می دهد و در مورد هر نوع درمان (اگر نیاز باشد) و هر نوع نگرانی با شما صحبت می کند. رعایت توصیه های پزشک باعث می شود دوران بهبودی را هر چه آسوده تر سپری کنید که شامل موارد زیر است: 

♦ یک روز پس از عمل جراحی می توانید استحمام کنید، اما نباید در محل درن، رطوبت سرایت کند.

♦ به مدت 4 تا 6 هفته، در منزل استراحت کنید. همین طور ورزش های عادی و سبک چون پیاده روی منعی ندارند، اما ورزش های سنگین تا دو ماه توصیه نمی شود.

♦ به هیچ وجه جسم سنگین با دستی که پستان سمت آن جراحی شده است، بلند نکنید و ورزش های سنگین از این سمت نداشته باشید.

♦ نباید به سمت جراحی شده نیز بخوابید، زیرا باعث ورم و مشکلات لنف ادم خواهد شد. البته در صورتی که فقط غدد لنفاوی نگهبان برداشته شده باشند، این محدودیت کمتر خواهد بود.

♦ نرمش های شانه و دست (مربوط به سمت جراحی شده)، از یک روز پس از عمل جراحی سینه، انجام شوند تا از خشک شدن مفصل شانه جلوگیری به عمل آید. در نظر داشته باشید که در صورت عدم انجام این نرمش ها، ریسک خشک شدن مفصل شانه وجود خواهد داشت.

♦ در دوران نقاهت از غذاهای رقیق کننده خون چون ادویه ها، سیر و پیاز، تا حدودی خودداری نمایید.

♦ پس از جراحی از لباس راحتی دارای زیپ استفاده کنید که پوشیدن و بیرون آوردن آن، راحت باشد. همین طور منعی از بابت پوشیدن سوتین وجود ندارد. اما بهتر است از سوتین های راحت و نخی استفاده کنید.

انواع درن و هر آنچه که باید بدانید.

پس از بسیاری از عمل های جراحی، نیاز به خروج خون آبه، ترشحات و … داریم. هنگام ترخیص یک یا دو لوله تخلیه (درن) به شما متصل است. درن وسیله ای است که برای تخلیه خون آبه، سرم ها و ترشحات و در مواردی ترشحات عفونی استفاده می شود. این لوله ها معمولا در معاینات بعدی برداشته می شود.
به طور کلی درن ها به دو دسته تقسیم می شوند: درن های بسته و درن های باز که هر یک تقریبا عملکرد یکسانی دارند. در ادامه به کاربرد درن و روش های نگهداری آن می پردازیم.

درن های باز کمتر مورد استفاده قرار می گیرند و در محلی که درن گذاشته می شود ترشحات به بیرون راه پیدا کرده و نیازمند پانسمان است.

درن های بسته نیز به شکلی هستند که لوله درن در فضای داخلی شکم، سینه و … گذاشته می شود و قسمت بیرونی به یک کانتینر (محفظه یا کیسه) متصل خواهد شد. در این نوع از درن، نیازی به گذاشتن پانسمان نداریم.

درن های بسته به صورت های مختلف هستند که بیشتر نوع آکاردئونی آن کاربرد دارد که باید هواگیری شده و سپس درب درن بسته شود تا حالت مکش آن برای خروج خون آبه و ترشحات وجود داشته باشد.

درن های جدیدتر، درن های جکسون و اسپیرال هستند که لوله آن ها داخل فضا گذاشته شده و به یک محفظه وصل می شود که شبیه به یک نارنجک است. پس از تخلیه این درن ها نیز، آن ها را هواگیری کرده و مکش ایجاد می شود تا ترشحات راحت تر تخلیه شوند.

در بعضی از مواقع این درن ها را به صورت خلاء کامل درآورده و کاملا هوا را خارج کرده و در بعضی مواقع به صورت نیمه خلاء نگه می داریم. به طور مثال در مواردی که درن را در ناحیه زیر بغل می گذاریم، برای عدم فشار به عروق و اعصاب، باید آن را به حالت نیمه خلاء یا یک چهارم خلاء درآوریم.

نحوه نگهداری درن 

اصولا زمان کشیدن درن هایی که برای محل ماستکتومی یا عمل جراحی پستان استفاده شده اند، به شرایطی منتهی می شود که ترشحات دیگر خونی نبوده و میزان ترشح کمتر از 20 الی 30 سی سی در شبانه روز باشد. به عبارتی برای تخلیه درن، باید میزان ترشحات در 24 ساعت اندازه گیری شده و روی کاغذ یادداشت شده باشد و به پزشک جراح منتقل گردند. با این حساب پزشک مطمئن می شود که موعد خارج کردن درن فرا رسیده است.

در مورد اعمال جراحی پستان حدودا بین 10 روز تا 2 هفته درن در محل باقی می ماند و در موارد نادری تا 3 هفته طول می کشد. اما غالبا زمانی بیش از این 3 هفته متصور نیستیم.

درن ها چطور در جای خود محکم می شوند؟

معمولا درن ها به وسیله یک بخیه روی پوست منطقه مورد نظر، جای می گیرد و این بخیه ها دور لوله درن گره شده و با چسب نیز محکم سازی صورت می گیرد.

آیا می توان با درن حمام کرد؟

در مورد استحمام با درن، ترجیحا نباید در محلی که درن قرار دارد، آب ریخته شود. محل درن باید خشک بماند، زیرا با خیس شدن آن خطر عفونت زخم بیشتر خواهد شد.
به علاوه دقت کنید که درن از جای خود کشیده نشده و موجب تحریک زخم و افزایش درد و سوزش نشود. به علاوه اگر میزان کشش زیاد باشد، احتمال جدا شدن درن و مشکلات پس از آن وجود دارد.

دوره نقاهت بعد از عمل ماستکتومی چقدر طول می کشد؟

دوره بهبود به چند عامل مختلف بستگی دارد، از جمله نوع عملی که انجام داده اید و سلامت عمومی شما.  اغلب بانوان بعد از گذشت ۴ هفته می توانند به زندگی طبیعی خود بازگردند. هر چند برای برخی افراد دوران بهبودی طولانی تر خواهد بود و ممکن است ماه ها طول بکشد. در صورتی که عمل ماستکتومی گسترده تری، نظیر ماستکتومی رادیکال انجام داده باشید یا هنگام برداشتن پستان عمل ترمیمی نیز انجام دهید، دوره بهبودی طولانی تر خواهد بود.

درد ناشی از عمل جراحی ماستکتومی چقدر است؟

درد و ناراحتی ناشی از این عمل شایع است. شدت و دوره درد در افراد متفاوت است، چرا که هر کس آستانه تحمل متفاوتی در مقابل درد دارد. جراح ممکن است برای بعد از ترخیص داروهای مسکن تجویز کند. لازم است تمام داروها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید. درد شدید ناشی از عمل جراحی با رعایت مراقبتهای بعد از عمل ماستکتومی کم کم با بهبودی شما از بین می رود.

درد مزمن پس از عمل ماستکتومی

برخی افراد ممکن است پس از این عمل به دردهای مزمن دچار شوند. دردهای مزمن پس از ماستکتومی به دلیل آسیب عصبی ایجاد می شود و اغلب در ناحیه قفسه سینه، زیر بغل یا بازوان است. علاوه بر درد یا ناراحتی کلی، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• بی حسی و گزگز
• تیرکشیدن یا سوزن سوزن شدن
• احساس سوزش
• خارش
• احساس خواب رفتگی اطراف برش جراحی

برگشتن حس در محل جراحی

در طول دوران بهبودی ممکن است در اطراف محل برش احساس بی حسی داشته باشید. این احساس ممکن است بر اثر آسیب عصبی رخ داده در طول عمل باشد.

در برخی موارد ممکن است بی حسی موقت بوده و تا زمان بهبودی شما از بین برود. هر چند محل برش ممکن است همیشه بی حس بماند.

همچنین ممکن است بی حسی پایدار یا مزمن شود. این مشکل با داروها و درمان های دیگر قابل حل است.

چه زمانی  بعد از عمل ماستکتومی می توانم به فعالیت های طبیعی خود بازگردم؟

به خاطر داشته باشید این مدت زمان بستگی به نوع عمل جراحی و سلامت عمومی شما دارد. معمولا باید برای مدتی از انجام کارهای خانه و برداشتن چیزهای سنگین پرهیز کنید. این مدت زمان ممکن است دو هفته یا بیش تر باشد. به همین دلیل خوب است از کسی بخواهید تا در انجام کارهایتان کمک کند.
لازم است با جراح خود در مورد آغاز فعالیت های ورزشی و بازگشت به محل کار مشورت کنید.

بازگشت به محل کار بعد از عمل ماستکتومی

دور بودن از محل کار برای چند هفته امری طبیعی است. این کار کمک می کند از لحاظ فیزیکی و احساسی بهبود یابید. این مدت زمان برای هر کس متفاوت است، اما معمولا بین ۴ تا ۸ هفته خواهد بود. اگر شغل شما طوری است که می توانید در منزل انجام دهید، سریع تر می توانید به کار خود بازگردید.

ورزش کردن بعد از عمل ماستکتومی

قبل از ترک بیمارستان، ورزش های متفاوتی برای بازوان و شانه ها به شما یاد می دهند تا در دوران بهبودی در منزل انجام دهید. انجام ورزش های مربوط به شانه و بازوها حین بهبودی پس از عمل لازم و حیاتی است. زیرا برای جلوگیری از خشکی و بهبود دامنه حرکت در نزدیکی ناحیه برش ماستکتومی ضروری است.

لازم است ۳ تا ۴ هفته صبر کنید تا بتوانید ورزش های دیگر را انجام دهید. ورزش ها را به آرامی با انجام حرکاتی که فشار کمی وارد می کنند و آرام آرام شدت آن زیاد می شود شروع کنید. بهتر است از ورزش های کششی تا زمانی که پزشک اجازه نداده است پرهیز کنید.

رانندگی بعد از عمل ماستکتومی

این که چه زمانی می توانید شروع به رانندگی کنید، بستگی به این دارد که در دوران بهبودی چه احساسی دارید. برای برخی افراد ممکن است ده روز پس از عمل طول بکشد. برای برخی ممکن است طولانی تر باشد. باید قبل از شروع به رانندگی از مصرف داروهای مسکن و خواب آور پرهیز کنید و از پزشک خود در مورد آن سؤال کنید.

به طور کلی، اگر بدون احساس درد و ناراحتی در ناحیه عمل می توانید ترمزهای ناگهانی کنید و با بستن کمربند ایمنی مشکلی ندارید، رانندگی بلامانع است. بهتر است وقتی برای اولین بار پس از عمل جراحی می خواهید رانندگی کنید، کسی در کنار شما باشد. نه تنها حضور این شخص به شما اعتماد به نفس می دهد، بلکه در صورتی که احساس درد یا ناراحتی کردید در کنار شما خواهد بود.

آیا بعد از عمل ماستکتومی می توان از سینه بند یا پروتز استفاده کرد؟

 لازم است مدتی صبر کنید تا محل جراحی بهبود یابد و دوباره بتوانید به راحتی از سینه بند استفاده کنید. پزشک در مورد زمان مناسب با شما صحبت خواهد کرد. اگر عمل جراحی ماستکتومی بدون عمل ترمیمی انجام داده اید، می توانید از پروتز سینه استفاده کنید تا فرم ظاهری سینه ها را داخل سینه بند حفظ کنید.

نشانه های خطر پس از عمل ماستکتومی چیست؟

اغلب افراد بدون هیچ مشکلی دوره نقاهت خود را طی می کنند. البته در صورت مشاهده نشانه ها و مشکلات زیر به سرعت با پزشک تماس بگیرید:

• تنگی نفس
• لخته شدن خون
• درد در ناحیه قفسه سینه، مخصوصا هنگامی که نفس عمیق می کشید.
• ورم بدون دلیل اطراف محل برش که می تواند به دلیل سروما یا هماتوما باشد.
• ورم دائمی روی بازو یا دست که می تواند نشانه بادکردگی بافت های زیرجلدی باشد.
• خونریزی از قسمت برش جراحی بیش از اندازه ای که انتظارش را دارید و در موردش به شما گفته اند.
• نشانه های عفونت که شامل تب، قرمزی، ورم یا درد در ناحیه برش و خروج چرک از محل برش است.

نکاتی در مورد بهبودی بعد از عمل ماستکتومی

بهبودی بعد از عمل ماستکتومی گاهی از نظر فیزیکی و روانی چالش برانگیز خواهد بود. با خودتان مهربان باشید. برای بهبودی خود صبور باشید و بدانید اگر چه ممکن است این دوران طولانی باشد اما به زودی احساس بهتری خواهید داشت.

علاوه بر مشکلات فیزیکی مانند درد یا خستگی، ممکن است حالات مختلف روحی از جمله موارد زیر را تجربه کنید:

• احساس اندوه و از دست دادن
• آسیب پذیری و ناامیدی
• خشم و ناکامی
• احساس آشفتگی

احساسات فیزیکی و عاطفی خود را پنهان نکنید و با اطرافیان خود حرف بزنید. با این کار تیم مراقبت و نزدیکان می توانند نیازهای شما را در دوران بهبودی فراهم کنند.

مطالعه بیشتر: لامپکتومی و ماستکتومی: کدام روش برای شما مناسب است؟