انواع جراحی ماستکتومی و کاربردهای آن در درمان سرطان سینه
ماستکتومی یکی از روش های رایج و گاهاً خط اول مقابله با توده های سرطانی پستان است. این عمل نه تنها یک گزینه درمان، بلکه در برخی موارد یک راهکار مؤثر در پیشگیری از سرطان در افراد با ریسک بالاست. در ادامه با ما همراه باشید تا کاربردهای انواع ماستکتومی را در درمان سرطان سینه بشناسید.
جراحی ماستکتومی (Mastectomy)
جراحی ماستکتومی به برداشتن کل بافت سینه گفته می شود. انواع ماستکتومی می تواند به صورت یک طرفه یا دو طرفه برای درمان یا پیشگیری از سرطان انجام گیرد که در 5 روش مختلف برای جراحی ماستکتومی انجام می شود. در ادامه به شرح هر کدام خواهیم پرداخت:
ماستکتومی ساده یا کامل
در ماستکتومی ساده که به عنوان ماستکتومی کامل نیز شناخته می شود، تمامی بافت های سرطانی پستان برداشته می شوند. در این جراحی عضلات زیر سینه برداشته نمی شوند. گاهی نیز پزشک، از طریق جراحی هر دو سینه را برمی دارد که آن را دابل ماستکتومی می نامند.
ماستکتومی ساده یا کامل بر بافت سینه تمرکز می کند:
– جراح بافت کل سینه را تخلیه می کند.
– غدد لنفاوی زیر بغل را خارج نمی کند، مگراینکه در مواردی خاص مجبور به این کار شود. گاهی اوقات غدد لنفاوی برداشته می شوند زیرا این غدد در زیر بافت سینه قرار دارند.
– هیچ ماهیچه ای از زیر سینه خارج نمی شود.
چه افرادی ماستکتومی ساده یا کامل انجام می دهند؟
ماستکتومی ساده یا کامل برای زنانی مناسب است که کارسینومای مجاری ناحیه ای دارند و یا زنانی که ماستکتومی پیشگیرانه انجام می دهند. به این معنا که بافت کل سینه برداشته می شود تا از بروز سرطان پستان در آینده پیشگیری شود.
ماستکتومی رادیکال
روشی که در حال حاضر کاربرد چندانی ندارد ولی از لحاظ تاریخی جزء اولین جراحی های وسیع ماستکتومی محسوب می گردد.
در این روش جراحی، تمام بافت سینه از جمله، نوک سینه، هاله اطراف آن، پوست سینه، غدد لنفاوی زیر بغل، عضلات زیر پستان، عضلات جداره قفسه سینه شامل عضله پکتورالیس ماژور و مینور نیز برداشته می شود. چندین سال پیش ماستکتومی به روش رادیکال، روش استانداردی بود، اما امروزه این روش منسوخ گردیده است زیرا با وجود روشهای درمانی کمکی، دیگر نیازی به انجام آن نیست.
چه افرادی ماستکتومی رادیکال انجام می دهند؟
امروزه ماستکتومی رادیکال تنها برای افرادی انجام می گیرد که سرطان سینه به ماهیچه های زیر سینه هم گسترش یافته است. امروزه ماستکتومی رادیکال در موارد خاص و در صورتی که از انتشار گسترده سرطان اطمینان حاصل شود، انجام می گیرد.
ماستکتومی رادیکال اصلاح شده
ماستکتومی رادیکال اصلاح شده، رایجترین روش جراحی امروز است. در این روش جراح کل بافت سینه ها را همراه با غدد لنفاوی زیر بغل خارج می کند، در حالی که عضلات سینه دست نخورده باقی می ماند و هیچ ماهیچه ای از زیر سینه ها برداشته نمی شود. البته جراح تلاش می کند تا غدد لنفاوی را تنها در حد کفایت، خارج کند زیرا برداشت کامل غدد لنفاوی زیر بغل، منجر به ورم بازو خواهد شد.
جراحی ماستکتومی رادیکال اصلاح شده برای چه افرادی مناسب است؟
اکثر افرادی که به سرطان سینه مهاجم مبتلا شده اند تصمیم به انجام ماستکتومی رادیکال اصلاح شده می گیرند. به این ترتیب غدد لنفاوی هم خارج می شود تا مورد بررسی قرار گیرد. بررسی غدد لنفاوی به تشخیص و گسترش یافتن سلول های سرطانی به دیگر بخش های بدن کمک می کند.
ماستکتومی ناقص یا جزئی یا پارشیال
در روش ماستکتومی پارشیال جراح شرایط تومور و بیمار را در نظر گرفته و بخشی از پستان را که تحت تاثیر سرطان قرار گرفته به اضافه بافتهای اطراف آن را برمی دارد.
در حالی که لامپکتومی از لحاظ تکنیکی به شکلی از ماستکتومی جزئی گفته می شود، ولی در جراحی ماستکتومی جزئی نسبت به لامپکتومی بافت بیشتری برداشته می شود.
ماستکتومی با برداشت مقدار کمی از پوست، سابکوتانئوس
ماستکتومی حفظ پوست سینه یکی از روش های جدید جراحی است که در آن پوست سینه حفظ می شود اما بافت، نوک و هاله پستان برداشته می شود.
این روش زمانی کاربرد دارد که قرار است بازسازی سینه درست بعد از جراحی ماستکتومی انجام شود. به این تکنیک Skin-sparing Mastectomy نیز گفته می شود.
Nipple spairing mastectomy
روش دیگر که در واقع زیر مجموعه ماستکتومی سابکوتانئوس محسوب می گردد روش Nipple spairing mastectomy گفته می شود. در این روش علاوه بر این که پوست بیمار نگه داشته می شود نوک و هاله پستان نیز نگه داشته میشود و بافت پستان به طور کامل تخلیه می گردد، این عمل جز عمل های نوین و پیچیده محسوب می گردد و نیاز به سال ها تجربه جراحی در کنار علم روز جراحی پستان دارد.
ماستکتومی زیر جلدی
در ماستکتومی زیر جلدی که به آن ماستکتومی با حفظ نوک سینه نیز گفته می شود، تمامی بافت سینه خارج می شود ولی نوک سینه ها باقی می مانند.
توتال ماستکتومی(Total Mastectomy) یا سیمپل ماستکتومی
در روش توتال ماستکتومی بافت پستان به همراه پوست آن به طور کامل برداشته میشود.
ماستکتومی رادیکال مدیفیه
در این روش علاوه بر اینکه پوست و بافت پستان برداشته میشود تعدادی از غدد لنفاوی زیر بغل هم برداشته میشود که معمولاً در این روش غدد لنفاوی سطح یک و دو زیر بغل برداشته می شود.
انکوپلاستی چیست؟
اهداف ماستکتومی
ماستکتومی برای درمان سرطان هایی استفاده می شود که شامل موارد زیر هستند:
- سرطان سینه غیر تهاجمی (درجا): تشکیل سلول های سرطانی در مجاری شیری که هنوز به بافت های دیگر نرسیده است که از شایع ترین انواع سرطان های غیر تهاجمی و جز ۵ مورد از جدیدترین انواع سرطان در ایالات متحده است.
- سرطان سینه گرید ۱ و ۲: سرطان سینه اولیه
- سرطان سینه گرید ۳: سرطان سینه پیشرفته موضعی (بعد از شیمی درمانی)
- سرطان سینه التهابی: نوعی بیماری تهاجمی است که در آن، سلول های سرطانی، عروق لنفاوی در پوست پستان را می بندند. (ماستکتومی تنها پس از شیمی درمانی برای این نوع سرطان مناسب است.)
- بیماری پجت نوک سینه (Paget’s disease of the nipple or breast): یکی از انواع نادر سرطان که نوک سینه را تحت تاثیر قرار می دهد.
- سرطان سینه مجدد موضعی: سرطان در همان سینه، مجددا رشد می کند.
عوارض ماستکتومی
ماستکتومی که با برداشتن قسمتی از بافت سینه انجام می شود مانند هر عمل جراحی دیگری، بسته به محل جراحی، خطراتی نیز دارد که عبارتند از:
- مشکلات ناشی از بیهوشی
- احساس درد در شانه و گرفتگی کلی در بازو
- خونریزی و عفونت
- زخم، تاول یا مشکلات پوستی در محل جراحی
- احساس سوزن سوزن شدن در سینه یا زیر بازو
- لنف ادوم (Lymphedema)- به وجود آمدن تورم و التهاب، به دلیل جمع شدن مایعات، در زیر بغل و بازوها
- آسیب به اعصاب کمر، بازو و دیواره قفسه سینه
- تشکیل زخمی سفت در محل جراحی
- جمع شدن خون یا مایعات در زیر پوست محل جراحی
عمل جراحی ماستکتومی توسط جراحان سینه در سراسر جهان انجام می شود. از این رو، برخلاف ماهیت تهاجمی آن، این جراحی نسبتا امن است و در صورت انتخاب پزشک بی تجربه که دانش و مهارت کافی در این زمینه نداشته باشد ممکن است عوارض گفته شده را تحربه کنید.
مراقبت های بعد از ماستکتومی
بعد از اتمام عمل ماستکتومی بیمار از نزدیک و به طور دقیق، تحت نظر قرار گرفته می شود و ضربان قلب، فشار خون، میزان درد و احساس تهوع، به طور مرتب بررسی و درمان می شود.
متوسط مدت بستری در بیمارستان برای ماستکتومی ۳ روز است، اما اگر عمل جراحی بازیابی سینه نیز همزمان با آن انجام شود، ممکن است زمان بستری شدن کمی طولانی تر باشد.
برای جلوگیری از ایجاد مشکل، موارد زیر به بیمار توصیه می شود:
- نحوه مراقبت از پانسمان، باند، و درن جراحی توضیح داده خواهد شد.
- بخیه ها جذبی هستند و برای از بین بردن آن ها مراجعه به پزشک نیاز نیست.
- چگونگی تشخیص علائم عفونت و لنف ادوم به بیمار توضیح داده خواهد شد.
- نحوه انجام تمرینات به صورت منظم
- زمان مناسب استفاده از لباس زیر و یا پروتز
- از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت هایی که نباید انجام دهید، دوری کنید.
- طبیعی است پس از جراحی احساس خستگی کنید. از این رو بیماران باید اسراحت کافی، برای بهبودی، به خود اختصاص دهند.
- بعد از عمل، ممکن است بیمار درد داشته باشد، بنابراین، طبق دستورالعمل پزشک باید دارو مصرف شود. پزشک معمولا استفاده از داروهای مسکن جهت کاهش درد را توصیه می کند.
- داروها ممکن است باعث ایجاد یبوست در فرد شوند. بنابراین به بیمار توصیه می شود موادغذایی فیبر دار و مایعات مصرف کند.
- بیماران به منظور کاهش سفتی و تشکیل زخم، تمریناتی انجام می دهند. تمرینات ورزشی خود را طبق دستورالعمل پزشک ادامه دهید.
دوره بهبودی انواع ماستکتومی
زمان بهبودی در افراد متفاوت است، اما معمولا بعد از گذشت ۳ تا ۶ هفته، فرد فعالیت های روزمره خود را از سر خواهد گرفت. اگر عمل بازیابی سینه نیز همزمان با ماستکتومی انجام شود، مدت زمان بهبودی بیشتر خواهد شد.
بعد از گذشت چند ماه از جراحی، ممکن است فانتوم درد یا حساسیت در فرد بروز پیدا کند. این موارد طبیعی هستند و به هنگام بهبود اعصاب به وجود می آیند. این حساسیت ممکن است به صورت احساس خارش یا حرکت چیزی در محل جراحی به وجود آید که معمولا خود به خود درمان شده و نیاز به دخالت پزشک نیست. اما در صورت عدم درمان، پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند استامینوفن و ایبوپروفن تجویز کند.
ماستکتومی پیشگیرانه
به منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه یا گسترش آن، استفاده از ماستکتومی پیشگیرانه، به طور فزاینده ای در حال افزایش است.
این روش که به عنوان ماستکتومی پروفیلاکتیک (پیشگیرانه) نیز شناخته می شود، فقط در موارد خاصی کاربرد دارد و برای زنانی استفاده می شود که خود یا اطرافیان شان سابقه ابتلا به سرطان سینه را داشته یا از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آن هستند. با توجه به گزارشات موسسه ملی سرطان، ماستکتومی پیشگیرانه، در زنانی که در معرض خطر هستد، می تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را تا ۹۰ درصد کاهش دهد.
چه کسانی کاندید ماستکتومی پیشگیرانه هستند؟
فرد ممکن است از یک ماستکتومی پیشگیرانه در شرایط زیر استفاده کند:
- سابقه خانوادگی: در صورتی که مادر یا خواهر و یا دختر فرد، قبل از ۵۰ سالگی به سرطان سینه مبتلا شده باشند.
- آزمایش مثبت برای تغییرات ناگهانی در BRCA1، BRCA2، یا PALB2: این ژن ها معمولا به ترمیم DNA آسیب دیده کمک می کنند، زیرا اگر آن ها به درستی عمل نکنند، سلول های سرطانی مجددا شروع به رشد خواهند کرد.
- وجود سرطان در یکی از سینه ها: در صورتی که یکی از سینه ها دچار سرطان شود، امکان مبتلا شدن سینه دیگر نیز وجود دارد، از این رو، استفاده از ماستکتومی پیشگیرانه توصیه می شود.
- سرطان درجا از منشا لوبولی: این نوع سرطان، مربوط به ناحیه ای است که در آن سلول ها به طور غیرطبیعی رشد کرده و امکان ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهند.
- بیمارانی که قبل از ۳۰ سالگی، در معرض پرتو درمانی در ناحیه سینه قرار داشته اند.
- زنان دارای سینه های سفت: تشخیص بیماری در سینه های سفت و چگال دشوارتر است و نمونه برداری های متعدد و زخم های ناشی از آن می تواند باعث بروز مشکل شود. از این رو، گاهی اوقات، هرچند به ندرت، زنان دارای سینه های سفت ممکن است ماستکتومی پیشگیرانه را انتخاب کنند.
- زنان مبتلا به میکروکلاسیفیکاسیون: رسوبات کوچکی از کلسیم در سینه که به حضور سرطان اشاره دارند.
- برخی از افرادی که سرطان فقط در یکی از سینه های آن ها ایجاد شده است، به منظور جلوگیری از رشد مجدد سرطان در سینه دیگر، از طریق جراحی پیشگیرانه، آن را از بین می برند.
معرفی دکتر امیرپاشا ابراهیمی (بهترین متخصص جراح پستان)
دکتر امیرپاشا ابراهیمی، فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان (زیبایی-درمانی)، یکی از بهترین و فعالترین جراحان حال حاضر شهر تهران هستند. دکتر امیرپاشا ابراهیمی، دوره پزشکی عمومی و تخصص خود را در دانشگاه تهران گذراندهاند. پس از کسب مهارتهای لازم زیر نظر بهترین اساتید جراحی کشور و همچنین گذراندن بخشی از دوره تخصص خود در کشور آلمان، در نهایت موفق به کسب بورد تخصصی جراحی عمومی شده اند. دکتر امیرپاشا ابراهیمی به عنوان نفر اول امتحان فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان، به مدت ۱۸ ماه بروزترین تکنیکهای فوق تخصصی جراحی پستان (درمانی و زیبایی) را از اساتید بنام این رشته فراگرفته اند و با چاپ مقاله همزمان با پایان دوره خود، مفتخر به دریافت مدرک فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان از دانشگاه تهران شده اند و مقطع فوق تخصص جراحی و زیبایی خود را در بیمارستان دانشگاه تهران (که نخستین مرکز جراحی پلاستیک کشور است) طی کردهاند.
سخن پایانی
جراحی ماستکتومی به عنوان جراحی سرطان سینه انجام می گیرد. این روش درمانی با برداشتن تمامی سلول های سرطانی سعی در درمان سرطان سینه و پیشگیری از عود مجدد سرطان و یا گستردگی سرطان به دیگر بخش های بدن دارد. بعد از این جراحی نیاز است که از روش های درمانی مکمل دیگر مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی کمک گرفته شود. علاوه براین، در صورتی که در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان پستان دارید، آزمایشات غربالگری سرطان سینه به خصوص پس از چهل سالگی را جدی بگیرید.
دکتر امیرپاشا ابراهیمی، بهترین متخصص جراحی پستان در تهران، آماده ارائه مشاوره به بیماران عزیز هستند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص روش های جراحی سرطان، جهت دریافت نوبت کلیک کنید.
لطفا این مطلب را برای دوستان خود ارسال کنید و اگر سوالی داشتید نظرات خودتان را زیر همین مطلب برایمان کامنت کنید تا با هم گفت و گوی بیشتری داشته باشیم.
محقق و مترجم: عزیزه جوهری